74
М46


   
    Мектеб-и Субъян [] : мектеб муаллим дерси тедрисе мутааликъ. ["Терджиман" газетасынынъ илявеси]. №43. Октябрь 22 / И. Гаспринский // №43. - На крымтат. яз на араб. графике. - "Переводчика" прибавление к №43 "Детская школа"
ББК 74


Доп.точки доступа:
Гаспринский, Исмаил \ред.\
Имеются экземпляры в отделах: всего 1 : ФРК (1)
Свободны: ФРК (1)


76.0
К49


    Климович, Л. И.
    На службе просвещения : о первой тюркоязычной газете " Терджиман" и её издателе И. Гаспринском / Л.И. Климович // Звезда Востока. - 1987. - № 8. - С. 173-179.
ББК 76.0
Рубрики: Гаспринский Исмаил
   сми--Терджиман

   сми--история

Кл.слова (ненормированные):
газета -- пресса крымскотатарская -- просветительство


Доп.точки доступа:
Гаспринский, Исмаил \о нем\
Имеются экземпляры в отделах: всего 1 : ЧЗ (1)
Свободны: ЧЗ (1)




   
    В Бахчисарае прошли мероприятия, посвященные 150-летию со Дня рождения Исмаила Гаспринского [] // Таврические ведомости. - 2001 .- 23 марта.
Рубрики: Гаспринский Исмаил--150-йыллыгъы


Доп.точки доступа:
Гаспринский, Исмаил \о нем\




    Гаспринский, Исмаил
    Меслек - и - Терджиман [] / И. Гаспринский // Янъы дюнья. - 2001 .- Март 21. - "Терджиман", 1906 с., июнь 9.
Рубрики: Гаспринский Исмаил





    Гаспринский, Исмаил
    Миллий шиир ве эдебият [] / И. Гаспринский // Янъы дюнья. - 2001 .- Март 21. - "Терджиман", 1906 с., март 1.
Рубрики: Гаспринский Исмаил





    Гаспринский, Исмаил
    Аман огълум [] : шиир / И. Гаспринский // Къырым. - 2001. - Март 23
Рубрики: Гаспринский Исмаил





    Меджитова, М.
    Тюрк дюньясы музыкасынынъ концерти : Исмаил бей Гаспринскийнинъ 150 йыллыгъына багъышланды [] / М. Меджитова // Янъы дюнья. - 2001. - Июнь 9.
ББК 85
Рубрики: Музыка--Гаспринский И.
Кл.слова (ненормированные):
Гаспринский И.


Доп.точки доступа:
Гаспринский, Исмаил \о нем\


83.3 (4Укр=крмтат)
Н 13


    Нагаев, Сафтер.
    Йылнамелердеки излер : [неширджи Ильяс Бораганскийнинъ аяты ве фаалиети иле багълы араштырмалар, терджимеиалы, неширджилик фаалиети акъкъынды] [] / С. Нагаев // Йылнамелердеки излер. - Ташкент, 1991. - С. 234-299. : фото.
ББК 83.3 (4Укр=крмтат)
Рубрики: Матбуат ишлери--Бораганский И.
Кл.слова (ненормированные):
Бораганский Ильяс, Биринджи имля конференция (С. 239)


Доп.точки доступа:
Ислямова, Эльвира Асановна (доцент, педагогика илимлери намзети, Семипалатинск пединституты) \о ней\; Ислямов, Асан Мазинович (Алма-Ата пединститутынынъ кафедра мудири. Акъмесджит пединститутыны ве аспирантурасыны битирди. Къырымтатар тильшынаслыгъынен огърашты. Акъмесджиттеки А. С. Пушкин адына тиль ве эдебият ильмий-тедкъикъат институтында ильмий хадим, пединститутта тиль оджасы олып чалышта. Улу Ватан дженки башлангъан сонъ, партия авалесинен Бутюнсоюз радиосында партизанлар ичюн тюркий тиллерде эшиттирювлер алып баргъан болюгининъ мудири олды. Юсуф Болат иле берабер душман оккупациясынынъ алтында булунгъан ватандашлары ичюн эшиттирювлер тешкилятландырды. Сюргюнликте 1944 сенесинден башлап, оджалыкъ этти. Самаркъанд девлет университетинде рус тили кафедрасынынъ мудири, бир къач йыл рус филологиясы факультетининъ деканы олып чалышты. 1954 с. Семипалатинскке келип Н. К. Крупская адына пединститутта рус тили кафедрасынынъ мудири олды. 37 йыл оджалыкъ эткен Асан Ислямов къырымтатар тилининъ морфология ве синтаксине аит бир сыра дерсликлер, ильмий эсерлер язды, программалар тизди. Р. Мулина, Э. Къуртмоллаев, А. Бакъкъал, У. Куркчинен берабер "Къырымтатар тилининъ имля лугъаты" ны тертип этти. Онынъ сонъки ильмий иши тюркий халкъларнынъ бурунгъы яни VII асыр язма абиделерининъ синтаксисине багъышланды. Чокъ язык ки, бу эсернинъ тек бир къысымы нешир этильди (С.236-237). Текстология саасында бильгиси буюк эди. (С.261) ; 1907 - 1964 (Семипалатинск)) \о нем\; Пенирджи, Амет Усни (Багъчасарайда эснаф къорантада догъды. Кой мектебини битирди. Багъчасарайдаки санайы-нефисе мектебинде, Тотайкой оджалар техникумында тасиль алды. 20-нджи сенелери комсомоллары Ибраим Рамазанов, Билял Усеинов, Февзи Мусаниф, Бекир Умеров, Мемет Чалбаш, Теслиме Чунакова, Ребия Бекирова ве дигерлеринен таныш олды ве оларнен 1922 с. комсомол ячейкасыны тешкиль этти. 1923 с. Акъмесджитте яш пионер инструкторларынынъ республика курсларында динълейджиси Амет Усни Къырым пионер етекчилериненден бири олды. Керчь районындаки Джерман коюнде оджалыкъ япкъан Пенирджини Москвадаки Н. К. Крупская адына Коммунистик академиясына окъумагъа ёлладылар. 1928 с. Къырымгъа къайткъан сонъ Акъярда едийыллыкъ мектепнинъ мудири ола ве оджалыкъ эте. Партия ишлерине авуша. Улу Ватан дженк йыллары 25 -нджи Чапаев дивизиясынынъ сафында Акъярны къорчалавда иштирак эте, яралана. Ташкент алет заводында фрезерджи олып чалышты. Алтмышынджы сенелери "Литературная газета"нынъ Орта Асия болюгининъ идареджиси вазифесинде чалышкъан Амет Усни, Ташкент зельзелесинден сонъ бу газетаны басувны Алма-Атагъа авуштырылгъанлары себебинден о да Къазахстаннынъ пайтахтына келе. ) \о нем\; Къуртмоллаев, Эмирасан (Кой мектебини битире. 1922 с. Тотайкой педтехинкумына окъумагъа кире, Багъчасарай районы Эфендикойде оджалыкъ япа. Илимге олгъан авеслик оны 1927 с. Къырым пединститутынынъ шаркъ тиллери факультетине алып келе. Имля конференцияларында иштирак эте. 1930 сенеси институтны битире ве аспирантурада къалдырыла. Оджалар техникумында ана тилининъ къаиделери боюнджа дерс берген йыллары тиль окъутув методикасынен огъраша. Амелий ве назарий джеэттен пишкинлешкен яш тильджининъ тедкъикъатлары алимлернинъ дикъкъатыны джельп эте. Учюнджи имля конференцияда докладнен чыкъышта ола. Ондан да гъайры А. С. Пушкин адына къырымтатар тили ве эдебияты ильмий теткъикъат институтында ильмий хадим олып чалышты. Газета ве журналларда бир сыра ильмий макъалелерни бастыра. "Къырымтатар тилининъ имля лугъаты"ны ишлеп чыкъара ве 1936 с. дердж эте. (бу лугъат 1941 сенесинедже даа дерт кере нешир олунды). Улу Ватан дженк йыллары партизанлыкъ япты. Дженктен сонъ Къазахстан маариф саасында чалышты. Р. Мулина иле "Ана тили" дерслигини язды (амма дерслик дюнья юзюни корьмеди). ; 09.12.1902 (Буюк-Озенбаш)-) \о нем\; Ипчи, Умер ([ватан дженки арфесинде Томск тюрмесиндеки вазиети акъкъында къазах эдибининъ хатырлавы кетириле, 1955 сенеси 17 йыл асабий хасталыкъкъа огърап хастаханелерде, лагерлернинъ лазатерлеринде булуна (С.242-243)] ; - 1955 ) \о нем\; Файыкъ, Эмир Ибраимович (1957 с. Мухтар Ауэзовнынъ 60 йыллыгъына багъышлангъан фильмни чыкъарды.(С. 244-247).) \о нем\; Ауэзов, Мухтар Омарханович (писатель, драматург, ученый (С. 243-248) ; 16 (28) сентября 1897 - 27 июня 1961) \о нем\; Сулейменов, Олжес (къырымтатар халкъынен олгъан алякъалары акъкъында икяе эте (С.248-251.)) \о нем\; Къуртсеитов, Джафер (Алма-Ата дживарындаки "Къазахстан" совхозынынъ юзюмджи бригадири, эдебият севдасы) \о нем\; Гаспринский, Исмаил ("Терджиман" газетасынынъ эмиети акъкъында Мухтар Ауэзов (С.247), дженазе мерасими акъкъында Э. Файыкънынъ хатырлавлары (С. 251-252)) \о нем\; Бораганский, Ильяс Мырза (хаттатлыкъ усталарындан дерс алды. 1868 с. Стамбулда окъумагъа кете, анда матбаа, ресим, нагъыш, илимлерини огрене, Къырымгъа къайтып келе. 1876 с. озь саасы боюнджа чалыша ве шу сене декабрь 12 де Русие шеэрлери бою сеяхаткъа чыкъа. Еди йыл девамында Русиенинъ бир чокъ шеэрлерини , койлерини долана, 1882 с. С. -Петербурггъа келе. Анда типография ишинен огърашып башлай. 1898 сенеси август 20-ден башлап 1908 сенеси 20-джи августкъа къадар Петербург университетининъ шакъ тиллери факультетинде тюрк тилинден дерс бериджи лектор оларакъ тайинленди (С. 263). басмаханесинде ильк нешир эткен китабы - арап тилиндеки "Мишкат" китаптыр ("Терджиман" газетасында 1900 с. июнь 17-де (№23) нешир олунгъан макъалесинден); О. Акъчокъралынынъ терджимесинде А. С. Пушкиннинъ "Багъчасарай чешмеси" ве "Тылсым" шиири 1899с. нешир олунды. Нешир этильген китапларнынъ базылары Семипалатинс шеэринде Абай музеинде сакълана : "Ислям языларынынъ нумюнелери" (1900 с. Санкт-Петербург); Чокъан Валиханов халкъ агъызындан язып алгъан "Эдиге дестаны" (1905с., китапкъа кириш сёзни И. Бораганский язгъан), Абайнынъ джыйынтыгъы (1909 с.) (С. 262). 1917 с. Питерде чалыша 1919 с. башкъырт къызыласкерлернинъ бригадасынынъ органы олгъан "Салават" газетасыны озь басмаханесинде чыкъарып башлай. Аскерлер арасындан ариф джыйыджылар (наборщиклер) азырлай. 1920 с. аскерлернен бирликте Башкъыртстангъа кете. Басмахане алетлерини озюнен бирликте Стерлитамак шеэрине алып келе ве о ердеки басмаханеге теслим эте ве озю де шу басмаханенинъ башы оларакъ тайын этиле. О, шеэрде газета ве китап неширини ёлуна къоя. (С. 252-299). торуны Хатмуш Лутфуллаевич Галикеев - профессор мединститута г. Семипалатинска. ; 22.04.1852 (Бахчисарай) - 1942 (Семипалатинск)) \о нем\; Абай \о нем\; Мухамедханов, Къаюм \о нем\; Акъчокъракълы, Осман (Акъчокъракълы И. Бораганскийнинъ талебесидир. О, Бораганский оджалыкъ япкъан рушдие мектебинде окъуп ондан хаттатлыкъ дерслерини алды. Этнограф, тарихчы, археолог, эдип, терджиман. Зынджырлы медресени битирди. Ильяс Бораганскийнинъ даветинен С.-Петербурггъа келе ве онынъ басмаханесинде хаттат олып чалыша. Сонъра Бораганскийнинъ тевсиесинен Стамбулгъа окъумагъа кете. 1906 с. С. Петербурггъа чалышмагъа къайта. И. Гаспринский оны "Терджиман"да чалышмагъа давет эте. 1906-1908сс. "Терджиман"да И. Леманов иле редакторлыкъ япа. 1908с. Оренбурггъа кете ве анда Фатих Каримий чыкъаргъан "Шура" журналында чалыша. Эки йыл чалыша. С.-Петербурггъа къайта ве тышкъы ишлер министрлигинде терджиманлыкъ япа, айны заманда Бораганскийнинъ нешир ишлеринде иштирак эте. 1906с. Оренбургда онынъ "Къырым гонджелери" шиирлер джыйынтыгъы нешир олуна (Ф. Каримийнинъ басмаханесинде). Джыйынтыкъкъа озь шиирлеринден гъайры А.С. Пушкиннинъ "Евгений Онегин" эсеринден къысымлар ве "Арзу" шиирининъ терджимелери кире. (1906 с. айны эсерлер "Терджиман"да нешир олуналар). Бу джыйынтыкъ О. Акъчокъракълынынъ шахсий ресимлеринен безетильген. (С. 278-281) ; 1879-1938) \о нем\; Лёманов, Исмаил (Каирде Эль-Азхар дарульфунанында, сонъ Петербург университетинде шаркъ тиллер факультетинде окъуды. Бир сыра мемлекетлерде булунды. Сонъра "Терджиман"нынъ редакторларындан бири олды. "Зынджырлы" медреседе рус тилинден дерс берди. (С. 281-283) ; 1871-1942) \о нем\; Каримуллин, Абрар (татар алими (С. 283-287)) \о нем\


83/3(Крымтат)
К 85


    Гаспринский, Исмаил
    Дар уль-Рахат мусульманлары: (Роман) [] / И. Гаспринский // Керим И. Къырымтатар эдебияты. - Акъмесджит, 1995. - С. 13-81.
ББК 83/3(Крымтат)
Рубрики: Эдебиятшынаслыкъ





    Гаспринский, Исмаил
    "Тюрк миллети дедесининъ" хазинесинден [] : ["Терджиман" газетасындан парчалар] / И. Гаспринский // Янъы дюнья. - 1994. - Фев.4 . - С. 2.
Рубрики: Гаспринский Исмаил





    Гаспринский, Исмаил
    К друзьям : [Обращение И.Гаспринского к читателям "Терджимана"] [] / Исмаил Гаспринский // Мераба. - 1992. - 1 марта. - С. 1.
Рубрики: Гаспринский Исмаил





    Гаспринский, Исмаил
    Бизлерге не керек [Текст] : ["Терджиман" 1883 с., сентябрь 23, №17] / Исмаил Гаспринский // Янъы дюнья. - 1994. - Майыс 6
Рубрики: "Терджиман"--И.Гаспринский





    Гаспринский, Исмаил
    Бахчисарайские письма [] : вступ.ст.В.Ю.Ганкевич / Исмаил Гаспринский // Голос Крыма. - 1997. - 21 марта.
Рубрики: Гаспринский Исмаил
   Переводы с крымскотатарского языка






    Гаспринский, Исмаил
    Горе Востока [] : сборник / Исмаил Гаспринский; Предисл. В.Ю.Ганкевича // Брега Тавриды. - 1996. - № 2-3. - С. 148-155.
Рубрики: Гаспринский Исмаил
   Переводы с крымскотатарского языка




Крмтат
Г22


    Гаспринский, Исмаил
    Дар аль-Рахат Мусульманлары [] : библиография / Исмаил Гаспринский // . - С. 95 : ресм. . - Арап.график.
ББК Крмтат




74
М46


    Гаспринский, Исмаил
    Мектеб-и Субъян [Текст] : ["Терджиман" газетасынынъ илявеси] / И. Гаспринский // . - б/г№43
ББК 74






    Гаспринский, Исмаил
    Мектеб-и субьян [] : ["Терджиман" газетасынынъ илявеси] / И. Гаспринский //





    Николаева, Д.
    Гаспринскийнинъ итибарлы мухлислери [] : [Аятлары ве фаалиетлери акъкъында] / Д. Николаева // Янъы дюнья. - 2003. - Июль 19. - С. 5.
Рубрики: Гаспринский Исмаил


Доп.точки доступа:
Гаспринский, Исмаил




    Гаспринский, Исмаил
    Къырым; Чобан къызы:[Икяе ве шиир парчалары "Ходжа-и субьян" дерслигининъ саифелеринден алынгъан] [] / Исмаил Гаспринский // Тасиль. - 2003. - №3. - С. 48-49.
Рубрики: Гаспринский Исмаил



74.03
L369


    Lazzerini, E. J.
    Ismail bey Gasprinskii's Perevodchik /Tercuman : A Clarion of modernism [Text] : научное издание / E.J. Lazzerini; Ed. H.B. Paksoy // Central Asian Monuments. Edited by H.B.Paksoy. - Istanbul : The Isis Press, 1993. - № Б/ном.
ББК 74.03


Доп.точки доступа:
Paksoy, H.B. \ed.\; Gasprinskii, Ismail bey; Гаспринский, Исмаил \о нем\
Имеются экземпляры в отделах: всего 1 : ЧЗ (1)
Свободны: ЧЗ (1)